Gezamenlijke verantwoordelijkheid
De vraag is: wie is er verantwoordelijk voor werkstress? In een ideale situatie zorgen leidinggevenden en medewerkers samen dat de stress beperkt blijft. Het is een gezamenlijke verantwoordelijkheid. Leraren en ook ondersteunend personeel zijn zelf verantwoordelijk van hun eigen loopbaan en de bijbehorende stress. Loopt de stress te hoog op? Dan zal hij zelf aan de bel moeten trekken en actie moeten ondernemen om de druk van de ketel te halen. Maar tegelijkertijd heb jij als leidinggevende een belangrijke ondersteunende taak. Het is voor leraren namelijk niet altijd gemakkelijk om ‘nee’ te zeggen tegen het beroep dat leerlingen, ouders en de school op hen doet. Leidinggevende kunnen helpen het werk te begrenzen en de grenzen te bewaken.

Wat kun je nu als leidinggevende doen om stress door werk bij je medewerkers te beperken?

1. Oprechte aandacht voor elkaar
Een leraar moet opletten wat er in de klas speelt. Even belangrijk is het dat leidinggevenden goed zien wat er op de werkvloer gebeurt. Wat speelt er bij je medewerkers? Hoe gaat het met ze? Communicatie is hier het sleutelwoord. Constateer jij stress bij je medewerker? Ga het gesprek aan. Door als leidinggevende, maar ook als collega, stress bespreekbaar te maken kun je veel winnen. Dat geldt in alle organisaties en hoeft niet ingewikkeld te zijn. Hoe gaat het met je? is al een simpele, oprechte vraag die veel openingen biedt. Toch is stress vaak een lastig en beladen onderwerp, weet ook Habets. ‘Wat mag je vragen en wat niet? Persoonlijk vind ik dat we als mensen en collega’s onderling zeker mogen vragen hoe het met de ander gaat. Creëer een (werk)cultuur waarin het logisch is dat je naar elkaar omkijkt en vraagt hoe het met de ander gaat. En niet zozeer omdat het moet, maar vooral vanuit oprechte interesse in je medemens.’ Het resultaat? Je medewerkers zullen voortaan gemakkelijker op je afstappen als het even niet zo lekker gaat. Ze voelen zich binnen de schoolcultuur veilig om een hulpvraag te stellen.’

2. Aandacht voor verschillende groepen medewerkers
Geen leraar is hetzelfde en dat geldt ook voor het onderwijsondersteunend personeel. Als onderwijsorganisatie heb je oog voor de individuele behoefte van de leerling. Maar weet jij ook in welke verschillende situaties jouw medewerkers verkeren? Zijn er bijvoorbeeld mensen met financiële problemen, een zware zorgtaak of andere uitdaging? Hoe kun je deze groep mensen meer ontlasten? Natuurlijk kun je geen zorg of financiële hulp bieden, maar je kunt wel bespreken hoe zij met hun situatie om kunnen gaan. Misschien kun je verwijzen naar een dienstverlener of coach. Soms helpen simpele keuzes iemand al enorm. Denk aan een kleine aanpassing in iemands dagrooster waardoor de zorgtaak ineens veel gemakkelijker te combineren is met de lesgevende taak. Door individuele behoeften te signaleren en te bespreken kun je veel bereiken. De medewerker blijft natuurlijk zelf verantwoordelijk voor zijn eigen leven en balans. Maar als werkgever kun je daarin wel meedenken en faciliteren.

3. Tools en interventies om werkstress te beperken
Met het stijgende lerarentekort, krijgt duurzame inzetbaarheid in vitaliteit steeds meer prioriteit in de onderwijssector. Er zijn daardoor steeds meer tools en interventies beschikbaar om stress door werk te beperken. Zo zijn er apps om op een laagdrempelige manier in gesprek te gaan met coaches of een huisarts. ‘Deze apps zijn vaak anoniem te gebruiken door medewerkers, zonder dat de werkgever daar een bericht van ontvangt. Dit houdt het laagdrempelig’, zegt Habets. ‘Een gesprek met bijvoorbeeld een coach of huisarts via een app kan al bijdragen aan stressvermindering. Je voorkomt zo dat de problemen zich verder opstapelen. Vooral jongeren chatten liever eerst even voordat ze naar een hulpverlener gaan. De toegankelijkheid van een app wordt door jonge mensen als prettig ervaren.’ Habets ziet daarin een verschil in generaties en hun behoeftes. Ze raadt daarom aan om verschillende mogelijkheden aan te bieden aan je medewerkers. ‘Een andere manier om stress door werk te beperken is bijvoorbeeld de inzet van een loopbaancoach voor een vrijblijvend gesprek. Een centrale vraag hierbij is: ‘Krijg je nog genoeg energie van je werk?’’

4. Zorg voor een vitale en veilige werkomgeving
Wist je dat 85% van wat we doen, onbewust wordt beïnvloed door onze omgeving? Hoogste tijd dus om deze omgeving eens onder de loep te nemen. Wat heeft een medewerker nodig? Dat is helemaal afhankelijk van de persoon en functie. Ondersteunend personeel dat veel werkuren zittend doorbrengt, is wellicht gebaat bij een sta-bureau. Leraren werken in hun tussenuren misschien graag op een rustige plek zonder gestoord te worden door leerlingen of de koffiepraat van collega’s. Kijk daarbij ook naar de faciliteiten op het gebied van ICT. Beschikken medewerkers over goed werkende printers, digiborden en computers? Sommige scholen bieden een print- en kopieerdienst. Zo kunnen leraren hun kopieerwerk uitbesteden en zich concentreren op hun lestaak. De meeste tijd brengen leraren natuurlijk door in een lokaal. Is het mogelijk hen zoveel mogelijk in hetzelfde lokaal te roosteren waar hij zijn spullen kan bewaren? Probeer uit wat voor jouw school werkt. Het zijn vaak kleine dingen die veel stress kunnen voorkomen. ‘Stem af wat de medewerker nodig heeft’, adviseert Habets. ‘En zorg dat de beschikbare tools gemakkelijk vindbaar zijn. Ik zie vaak dat organisaties heel veel aanbieden, maar dat er weinig gebruik van wordt gemaakt. Breng dit dus regelmatig onder de aandacht. Het gaat om de kracht van herhaling. Spreek vooral ook de medewerkers aan die nog niet vastlopen en richt je niet alleen op de medewerkers waar het probleem al aan de orde is. Juist in het voorkomen van stress kun je als werkgever veel winst behalen.’

Luister nu naar de podcast: Is HR verantwoordelijk voor werkstress?
Deze blog is gebaseerd op de aflevering: ‘Is HR verantwoordelijk voor stress door werk?’ van onze podcast Maar eerst koffie. Tijdens deze aflevering gaat Anne Dolman in gesprek met Carla Habets, specialist vitaliteit en duurzame inzetbaarheid. In 20 minuten bespreken we dit onderwerp met diverse waardevolle tips en inzichten voor HR professionals. Hulp nodig met duurzame inzetbaarheid binnen jouw organisatie? Neem dan contact met ons op voor een vrijblijvend gesprek. Wij helpen je graag!