Wat is amplitie?
Als leidinggevende in het onderwijs weet je waarschijnlijk goed hoe je medewerkers die zijn uitgevallen begeleidt in het hervatten van hun werk. De kans is ook groot dat je de laatste jaren sterk bent gaan inzetten op het voorkomen van uitval. In een sector die kampt met grote tekorten en een hoge werkdruk is het immers zaak je medewerkers gezond en vitaal te houden. Maar wat doe jij aan ampilatie? Deze term is op veel scholen nog onbekend. Wat is het? ''Amplitie is afkomstig van het Latijnse woord 'amplio' en de betekenis is versterken, vergroten en vermeerderen'', legt Tinka van Vuuren, hoogleraar Vitaliteitsmanagement en consultant bij Loyalis uit. ''Het gaat erom: wat kun je doen om mensen te versterken?'' Amplitie is dus iets anders dan curatie (herstel en genezen) en preventie (voorkomen). ''Natuurlijk hebben veel dingen die je doet voor amplitie raakvlakken met de activiteiten voor preventie. Je helpt je medewerkers immers gezonder te leven. Met als doel om te voorkomen dat ze gezondheidsklachten krijgen'', zegt Van Vuuren. Maar bij amplitie gaat het niet alleen om gezondheid. Het gaat ook op vakbekwaamheid en motivatie. ''Daarbij ligt de focus op álle medewerkers'', benadrukt Van Vuuren.
Anders dan bij herstel, focus je je bij amplitie ook op de vitale medewerkers. Dit is als het goed is de grootste groep binnen de school. Toch gaat veel aandacht naar leraren met een verminderde fysieke of mentale gezondheid. Het loont de moeite om ook de medewerker die elke dag met energie en plezier voor de klas staat te versterken. Zij zijn namelijk van groot belang voor een gezonde en positieve onderwijsomgeving. Ze geven de beste lessen en werken gezamenlijk met interesse aan nieuw onderwijs. Bovendien werkt hun energie vaak aanstekelijk. Kortom: door te investeren in hun kennis en kunde, versterk je een belangrijke basis van je onderwijs. ''Je moet er dus voor zorgen dat mensen vakbekwaam blijven, zich kunnen ontwikkelen en blijven ontplooien'', zegt Van Vuuren. ''Mensen worden dan productiever en gaan met meer plezier naar hun werk. Daardoor is er dan ook minder ziekteverzuim. Dit heeft dus allemaal verband met elkaar.''
Wat kun je nu als leidinggevende doen om je medewerkers te versterken? 5 waardevolle tips:
1. Aandacht voor positiviteit
''Wat zijn de positieve aspecten van het werk? Het is belangrijk dat je als leidinggevende hierover in gesprek gaat met je medewerkers. Vaak wordt alleen besproken wat er niet goed gaat'', zegt Van Vuuren. Onderwijzers zijn van grote maatschappelijke betekenis. Bespreek dat eens tijdens een teamoverleg: ''wat ging er nu wél goed, waar ben je trots op of waar word je blij van? Benadruk die positieve aspecten ook zodat je niet in een negatieve spiraal terecht komt'', zegt Van Vuuren. Te vaak benadrukken we wat er niet goed gaat. Of bespreken we alleen de voortgang van de leerlingen. Het is zinvol om ook bij de mooie kanten van het leraarschap stil te staan.
2. Meer motivatie en vakbekwaamheid
''Als je meer betekenis hebt in je werk, ben je ook meer gemotiveerd. Kijk dus niet alleen naar de gezondheid van je medewerkers. Maar ook naar de vakbekwaamheid en zaken waar mensen meer gemotiveerd van raken'', adviseert Van Vuuren. Leraren kiezen meestal niet voor niets voor het onderwijs: ze staan voor de klas vanuit een passie en willen graag wat bijdragen aan de maatschappij. Om die motivatie levend te houden is het zinvol het volgen van opleidingen of korte cursussen te stimuleren. Professionalisering speelt een grote rol bij duurzame inzetbaarheid.
3. Onderdeel van het werk
Waar haal ik de tijd vandaan? Voor veel leraren een probleem als het gaat om het volgen cursussen en opleidingen. De lessen gaan voor, waardoor dergelijke activiteiten vaak buiten werktijd moeten gebeuren. Er kan nog zoveel opleidingsbudget beschikbaar zijn, medewerkers moeten wel in de gelegenheid gesteld worden om deze activiteiten te volgen. ''Maak het daarom onderdeel van het werk'', adviseert Van Vuuren. ''Zoals bijvoorbeeld een netwerkbedrijf, waar jaarlijks de bus van de monteurs naar de garage moet voor een onderhoudsbeurt. In die tijd krijgen de monteurs diverse trainingen over duurzame inzetbaarheid. In het onderwijs kan dit tijdens studiedagen, wat ook al wel gebeurt. Maar je kunt ook bijvoorbeeld één keer in de maand een uurtje inplannen voor activiteiten rondom vitaliteit. Zo maak je het onderdeel van het werk en geef je mensen de gelegenheid om ermee aan de slag te gaan.''
4. Het tweesporenbeleid
''Denk niet dat je alleen aan je mensen moet sleutelen, maar kijk ook naar je eigen organisatie'', zegt Van Vuuren. Ze noemt dit een tweesporenbeleid. ''Zorg dat je een organisatie hebt waar goede arbeidsomstandigheden zijn. Mocht er een hoge werkdruk zijn, durf dan keuzes te maken. Moet echt álles gebeuren wat er op de planning staat? Maak die keuzes samen: Wat doen we wel en wat niet? En kijk ook hoe eens hoe collega’s elkaar onderling kunnen ondersteunen. Misschien dat de een sneller klaar is met een klus dan de ander. En onderzoek eens hoe je slimmer kunt gaan werken, zoals bijvoorbeeld met de inzet van AI. Daarnaast is een gezellige, fijne werksfeer ook van belang waar iedereen zichzelf kan zijn. En een leidinggevende die aandacht voor je heeft.''
5. Eigen regie en bewustwording
Leraren zijn gebaat bij een gezonde mate van autonomie. In het klaslokaal hebben zij de regie. Maar hoe stimuleer je mensen om zelf regie te nemen voor een gezonde leefstijl en (professionele) ontwikkeling? Dat begint bij informeren. Leg uit wat het belang van ontwikkeling. Bespreek welke mogelijkheden er zijn en motiveer medewerkers die te benutten. Hoe je dat doet? Van Vuuren: ''Door samen te bespreken: Hoe zie jij de komende 5 jaar? Wat zou jij willen doen? Dat hoeven helemaal geen grote dingen te zijn. Zoals een voorbeeld van een basisschool waar meeloopdagen zijn opgezet. Collega’s konden een dag in de week bij elkaar meelopen en van elkaar leren. Deze inzichten werd erna tijdens een teamoverleg met elkaar gedeeld.''
Deze blog is gebaseerd op de aflevering: Wat is amplitie en waarom is het zo belangrijk? van de podcast: Maar eerst koffie. Tijdens deze aflevering gaat Anne Dolman, communicatieadviseur bij Loyalis, in gesprek met Tinka van Vuuren. In een halfuurtje bespreken ze dit onderwerp met diverse waardevolle tips en inzichten die ook voor het onderwijs zeer bruikbaar zijn. Hulp nodig met amplitie en duurzame inzetbaarheid binnen jouw schoolorganisatie? Neem dan contact met de gidsen van Loyalis op voor een vrijblijvend gesprek. Zij helpen je graag!
Wie is Tinka Van Vuuren?
''Ik ben oud-hoogleraar Vitaliteitsmanagement en daarnaast begeleid ik promovendi. Dit zijn mensen die willen promoveren en al aan het werk zijn. Inmiddels ben ik met pensioen, maar ik blijf niet stilzitten. Ik heb nog een aantal promovendi die ik mag begeleiden en ik zit nog in commissies van ZonMw en het arbeidskundig kenniscentrum. Verder geniet ik vooral van dingen zoals reizen. Dus ik blijf bezig!''